DIGITALE TOEKOMST EU Szabó wil onderzoek naar overheidsbrede cloud Staatssecretaris Digitalisering Zsolt Szabó bleef tijdens het debat op de vlakte over verhuizingen van overheids-ICT naar Amerikaanse dienstverleners. Hij was wel concreter op het gebied van een clouddienst in Nederlandse handen. Hij wil laten onderzoeken of er kan worden toegewerkt naar ‘een overheidsbrede, soevereine cloud’ – volgens hem niet alleen voor de rijksoverheid, maar ook voor waterschappen, provincies en gemeenten. ‘We gaan binnen de digitaliseringsstrategie uit van één overheid.’ De macht van enkele grote techbedrijven maakt duidelijk hoe groot de afhankelijkheid is volgens Szabó. ‘Het is van belang dat we onze digitale infrastructuur en data daar waar nodig beschermen en slim met de markt samenwerken waar nodig. Maar aanscherping is zeker nodig.’ Amerikaanse cloudtechnologie in kaart werd gebracht. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat elk ministerie gebruikmaakt van public cloud. Het Rijk gebruikt 700 public clouddiensten (44 procent) en 477 private clouddiensten (bijvoorbeeld een overheidsdatacenter of een hybrid cloud, een mengvorm). Meer dan de helft van de materieel public clouddiensten wordt bij Microsoft, Amazon en Google ingekocht. Overzicht ontbreekt Volgens het cloudbeleid moet een ministerie een overzicht hebben van zijn clouddiensten, zodat het kan sturen op alle verplichtingen. Het kan gaan om een overheidsdatacenter of een hybrid cloud, een mengvorm. Van 411 clouddiensten is echter onbekend welke vorm het is. Voor de belangrijkste cloudcontracten is in twee derde van de gevallen het risico überhaupt niet eens afgewogen. Van de 700 public clouddiensten zijn er 126 aangeduid als ‘materieel’. Hiervoor moet verplicht een risicoanalyse worden gemaakt. In 84 gevallen is dit niet gebeurd. Uit een eerder onderzoek van de Auditdienst Rijk bleek ook nog dat de kwaliteit van de gemaakte risicoanalyses sterk varieert. Koerswijziging Voor Bart Jacobs, hoogleraar ICT-beveiliging, en Durk-Willem van Gulik, IT-expert en Apache-grondlegger, is het gebrek aan cloudbeleid al langer een doorn in het oog. Zij pleiten voor een Europese koerswijziging en zien de recente geopolitieke spanningen als hét moment om de afhankelijkheid van Amerikaanse techreuzen te doorbreken en in te zetten op een soevereine Europese cloud. Jacobs noemt het onverstandig om gevoelige Europese gegevens op te slaan op servers die in handen zijn van Amerikaanse bedrijven zoals Amazon, Google en Microsoft. ‘De Amerikaanse rechter heeft de hoogste autoriteit over deze bedrijven, wat betekent dat Europese overheden onderworpen zijn aan een buitenlands rechtssysteem’, aldus Jacobs. Met Trump, een leider met autocratische neigingen, aan de macht en diens recente uitspraak over het claimen van Groenland en Canada, neemt de spanning verder toe. ‘Euro22 iBestuur 54, april 2025
23 Online Touch Europese Cloud Home